माहितीचा अधिकार
📖 परिशिष्ट 'ई': शब्दसूची (Glossary)कायद्यातील अवघड शब्दांचा सोपा अर्थ:
● अधिनियम (Act)
संसदेने किंवा विधानसभेने मंजूर केलेला कायदा. (उदा. माहितीचा अधिकार अधिनियम, २००५).
● अपील (Appeal)
खालच्या अधिकाऱ्याने दिलेल्या निर्णयाविरोधात किंवा माहिती न मिळाल्यास वरिष्ठ अधिकाऱ्याकडे दाद मागण्याची प्रक्रिया.
● जन माहिती अधिकारी (PIO)
Public Information Officer - प्रत्येक सरकारी कार्यालयात माहिती देण्यासाठी नेमलेला मुख्य अधिकारी.
● त्रयस्थ पक्ष (Third Party)
अर्जदार आणि सरकारी कार्यालय यांच्या व्यतिरिक्त असलेली दुसरी व्यक्ती किंवा खाजगी संस्था.
● दंड / शास्ती (Penalty)
कायद्याचे पालन न केल्याबद्दल माहिती आयोगाकडून जन माहिती अधिकाऱ्यावर लावली जाणारी आर्थिक शिक्षा (२५० रु. प्रति दिवस).
● पंचनामा (Panchnama)
एखाद्या घटनेचे किंवा जागेचे, पाच निष्पक्ष लोकांसमोर केलेले तपशीलवार निरीक्षण आणि त्याची लेखी नोंद.
● परिपत्रक (Circular)
एखाद्या विषयाबद्दल, शासनाने आपल्या सर्व विभागांना दिलेल्या सूचना किंवा आदेश.
● पारदर्शकता (Transparency)
कामकाजात कोणताही छुपा व्यवहार नसणे, सर्व काही उघड आणि स्पष्ट असणे.
● प्रथम अपीलीय अधिकारी (FAA)
First Appellate Authority - जन माहिती अधिकाऱ्याच्या निर्णयाविरोधात अपील ऐकणारा, त्याच कार्यालयातील वरिष्ठ अधिकारी.
● शासन निर्णय (GR)
Government Resolution - शासनाने घेतलेला धोरणात्मक निर्णय आणि त्याचे आदेश.
● सार्वजनिक प्राधिकरण (Public Authority)
कोणतीही सरकारी, निम-सरकारी किंवा शासनाकडून आर्थिक मदत मिळवणारी संस्था (जिथे RTI लागू होतो).
● सुनावणी (Hearing)
अपील किंवा तक्रारीवर दोन्ही बाजूंचे म्हणणे ऐकून घेण्याची प्रक्रिया.
दिपक सुधाकर सूर्यवंशी
(माहिती अधिकार अभ्यासक आणि सामाजिक कार्यकर्ते)
संस्थापक, खान्देश प्रकाशन
