लेखकाचे मनोगत - माहितीचा अधिकार sampurn

लेखकाचे मनोगत - माहितीचा अधिकार
✍️

लेखकाचे मनोगत

(पुस्तकाचा आत्मा आणि प्रेरणा)

मित्रांनो,

हे पुस्तक लिहिण्यामागे एकच कारण आहे - माझ्या वडिलांच्या डोळ्यांत पाहिलेली ती हतबलता आणि एका सरकारी अधिकाऱ्याने दिलेले ते विचित्र उत्तर:

"तुमची विहीर 'ऑनलाइन' उडाली आहे."

ही गोष्ट काही वर्षांपूर्वीची आहे. माझ्या वडिलांच्या नावावर, शासनाच्या योजनेतून एक विहीर मंजूर झाली होती. आमच्यासाठी तो एक मोठा आशेचा किरण होता. आम्ही कर्ज काढून, रात्रंदिवस मेहनत करून ती विहीर पूर्ण केली. पण, बांधकाम पूर्ण झाल्यावर, अनुदानाचे पैसे मात्र अडकले.

आम्ही कार्यालयात चकरा मारू लागलो. प्रत्येक वेळी आम्हाला टोलवाटोलवीची उत्तरे मिळत होती. माझे वडील आणि भाऊ यांनी थेट मंत्रालयापर्यंत हेलपाटे मारले. अर्ज, विनंत्या, भेटीगाठी... सर्व काही करून थकले. अखेर त्या अधिकाऱ्याने हे 'ऑनलाइन उडाल्याचे' कारण दिले.

एका क्षणात, आमची वर्षभराची मेहनत आणि आमची आशा, सर्व काही त्या एका 'ऑनलाइन' शब्दाखाली दाबले गेले. जेव्हा सर्व दरवाजे बंद झाले, तेव्हा एका कार्यकर्त्याने आम्हाला 'माहितीच्या अधिकारा'बद्दल सांगितले. त्याने सांगितले, "तोंडी विचारून काही होणार नाही, त्यांना कागदावर उत्तर द्यायला लावा."

आम्ही फक्त एक साधा, दहा रुपयांचा अर्ज केला - "आमची विहीर 'ऑनलाइन' कशी 'उडू' शकते? तिचा अर्ज, तिची मंजुरी आणि तिच्या तपासणीचे कागदपत्र कुठे आहेत?"

आणि आश्चर्य घडले!
या एका अर्जाने जो परिणाम साधला, तो मंत्रालयातील अनेक चकरांनी साधला नव्हता. जी फाईल 'दिसत' नव्हती, ती अचानक दिसू लागली. जे अधिकारी बोलत नव्हते, ते लेखी उत्तरे देऊ लागले. आणि काही महिन्यांतच, आमच्या हक्काचे पैसे आमच्या खात्यात जमा झाले.

त्या दिवशी मला या कायद्याची, या शस्त्राची खरी ताकद कळली. त्या एका अनुभवाने मला हे शिकवले की, या देशात असे लाखो 'शंकर' आणि 'बळीराम' आहेत, ज्यांची स्वप्ने आणि हक्क सरकारी फाईल्समध्ये कुठेतरी धूळ खात पडले आहेत.

हे पुस्तक वाचून झाल्यावर, माझी तुम्हाला एकच विनंती आहे - कृपया हे पुस्तक कपाटात ठेवून देऊ नका. याला एक शस्त्र म्हणून वापरा. तुमच्या आयुष्यातील, तुमच्या परिसरातील कोणतीही एक छोटीशी समस्या निवडा आणि तुमचा पहिला अर्ज दाखल करा.

माझे ध्येय केवळ हे एक पुस्तक लिहिणे नाही, तर तुमच्यासारखे लाखो 'माहिती सैनिक' तयार करणे आहे, जे या देशाच्या लोकशाहीचे खरे पहारेकरी बनतील. चला, सोबत मिळून हा प्रवास सुरू करूया.

तुमचाच एक मित्र,

दिपक सुधाकर सूर्यवंशी
(माहिती अधिकार अभ्यासक आणि सामाजिक कार्यकर्ते)
संस्थापक, खान्देश प्रकाशन